صدر الدین محمد شیرازی، معروف به «صدرالمتالهین» و «ملاصدرا»، حکیم، عارف، محدث و مفسر بزرگ شیعه و اسلام در سال 979 قمری در شیراز به دنیا آمد.
پدر ملاصدرا سیاستمداری دانشمند و مؤمن بود و با وجود داشتن ثروت و عزت و مقام، هیچ فرزندی نداشت ولی سرانجام بر اثر دعا و تضرع فراوان به درگاه الهی، خداوند پسری به او داد که نامش را محمد گذاشتند.
ظاهراً ملاصدرا در ۶ سالگی به همراه پدر به قزوین رفته و در کنار اساتید فراوانی که در همه رشتههای علمی در آن شهر بودند به آموزش مقدماتی و متوسطه پرداخت. وی در قزوین در محضر شیخ بهایی و میرداماد شاگردی کرد.
ملاصدرا حدود سال ۱۰۱۰ قمری به شهر خود شیراز بازگشت اما رقبای او که از طرفی موقعیت اجتماعی خود را نزد دیگران در خطر میدیدند یا به انگیزه دفاع از عقاید خود و برخی از روی حسادت، بنای بد رفتاری را با وی گذاشتند و آراء نو او را به مسخره گرفته و به او توهین کردند.
این رفتارها و فشارها باعث شد از شیراز به صورت قهر بیرون آمده و به شهر قم برود و چندین سال در روستای کهک زندگی کند. او مدتی درس و بحث را رها کرد و عمر خود را به عبادت و روزه و ریاضت گذراند و مراحل و مقامات معنوی عرفانی را با شتاب بیشتری طی کرد.
ملاصدرا، هرگاه در زمینه مسائل علمی، مشکلی برایش پیش میآمد که از حلّ آن عاجز میشد، با پای پیاده از کهک به قم رفته و از حضرت فاطمه معصومه(س) استمداد میطلبید.
او حدود سال ۱۰۴۰ قمری به شیراز بازگشته و به تدریس فلسفه و تفسیر و حدیث اشتغال یافت.
ملاصدرا هفت بار برای زیارت خانه خدا پیاده سفر کرد و سرانجام در سفر هفتم بر سر راه خود به مکّه و زیارت کعبه در شهر بصره بیمار شد و چشم از جهان فرو بست. وفات ملاصدرا در بصره بود ولی او را به شهر نجف که آرامگاه امام علی علیهالسلام در آن قرار دارد بردند و بنابر گفته نوهاش، او را در طرف چپ صحن حرم امام علی علیهالسلام دفن کردند.
امام خمینی درباره ملاصدرا فرموده است: «ملاصدرا و ما ادراک ملاصدرا؟! او مشکلاتى را که بوعلىسینا به حل آن در بحث معاد موفق نشده بود حل کرده است»
اول خرداد، روز بزرگداشت این حکیم ایرانی نامگذاری شده است.
متنی گرانمایه از حکیم ملاصدرا:
خداوند بی نهایت است و لامکان و بی زمان! اما به قدر فهم تو کوچک میشود و به قدر نیاز تو فرود میآید و به قدر آرزوی تو گسترده میشود و به قدر ایمان تو کارگشا میشود.