ابوریحان بیرونی؛ از تالیف حدود ۱۴۵کتاب تا یادداشت‌هایی درباره امکان گردش زمین به دور خورشید
♦ ابوریحان بیرونی از برجسته‌ترین دانشمندان ایرانی عهد اسلامی، در ۱۴شهریور سال ۳۵۲ شمسی در خوارزم و روستای بیرون (واقع در جمهوری ازبکستان امروزی) به دنیا آمد. او ستاره‌شناس، ریاضی‌دان، فیلسوف و تاریخ‌نگار عصر خود بود.
♦ ابوریحان ۲۵ سال نخست عمرش را در خوارزم گذراند و علوم مختلف را آموخت. سپس به بخارا، پایتخت سامانیان رفت و در آنجا، از حمایت معنوی امیرمنصور بن نوح سامانی برخوردار گردید. در این دوره، ابوریحان با ابن‌سینا مکاتبات علمی داشته است.
♦ ابوریحان در زمان حکومت سلطان محمود غزنوی به دربار راه پیدا کرد و در سفر‌های جنگی محمود به هندوستان و مسافرتهای ممتد او به آن دیار، همراه وی بود. او در ضمن این سفر‌ها با دانشمندان آنجا آشنا شده و علاوه بر فراگیری زبان سانسکریت، از علوم و عقاید هندوان نیز آگاهی یافت و کتاب مالَلهِند را نگاشت که درباره‌ی اوضاع هندوستان از تاریخ و جغرافیا تا عادات و رسوم و طبقات اجتماعی آن است.
♦ از مهمترین تالیفات ابوریحان، کتاب قانون مسعودی درباره نجوم و جغرافیاست که آن را به سفارش سلطان مسعود غزنوی نوشته است. اما ابوریحان، هدیه سلطان مسعود برای تالیف این کتاب را که سه بار شتر سکه نقره بود نپذیرفت و به او نوشت: کتاب را به خاطر خدمت به دانش و گسترش آن نوشته‌است، نه پول. از طرفی، عمری به قناعت گذرانیده و ترک آن سزاوار نیست.
♦ فراست و ظرفیت تسلط ابوریحان بر بسیاری از موضوعات، در کنار توانایی‌اش برای یافتن ارتباط میان آنها برای درک بهتر، وی را در ردیف بزرگترین دانشمندان مسلمان ایرانی در تمام دوران قرار داده است.
♦ ابوریحان بیرونی در 22 آذر سال 427 شمسی در ۷5 سالگی در غزنی درگذشت. متاسفانه تصاویر مقبره‌ی این دانشمند بزرگ در سال 1396، در ولایت غزنی افغانستان، حاکی از تخریب و تبدیل شدن آن به یک ویرانه است.
♦ 13 شهریور روز بزرگداشت این دانشمند شهیر نام‌گذاری شده است.
♦ برخی کارهای علمی ابوریحان بیرونی:
1) ابداع اولین روش ساده اندازه‌گیری شعاع زمین و محاسبه‌ی آن که به مقدار صحیح آن نزدیک است
2) گمانه‌زنی درباره امکان گردش زمین به دور خورشید در یادداشت‌هایش
3) توسعه نظراتی مبنی بر دوره‌های مختلف زمین‌شناسی
4) رصد خسوف 9 خرداد 376 شمسی در بیرون
5) رصد کسوف 18 فروردین سال 398 شمسی در کوه‌های لغمان در افغانستان کنونی و رصد خسوف 30 شهریور همان سال در غزنه
6) استخراج نظری مقادیر نجومی و ارائه‌ی جداول و دستورالعمل‌هایی برای تسهیل محاسبات موقعیت سیارات
7) اختراع ترازویی برای اندازه‌گیری وزن مخصوص جامدات و نیز تعیین مقدار طلا و نقره در اجسام مرکب
8) اختراع چگالی‌سنج که با آن وزن مخصوص چیزها تعیین می‌شود
9) تالیف حدود ۱۴۵کتاب درباره نجوم، جغرافیا، ریاضیات، تاریخ، گیاهان دارویی، مردم‌شناسی، طب، فلسفه و موضوعات دیگر